Historia biblioteki
Miasto i Gmina Kazimierza Wielka położone są w najbardziej wysuniętej na południe części województwa świętokrzyskiego. Sąsiaduje z czterema gminami z województwa świętokrzyskiego (Skalbmierzem, Bejscami, Czarnocinem i Opatowcem) oraz trzema gminami z województwa małopolskiego (Proszowicami, Pałecznicą i Koszycami). Obszar gminy podzielony jest na 42 sołectwa oraz miasto Kazimierza Wielka. Początki historii osadnictwa w widłach rzek Małoszówki i Nidzicy datowane są na czasy przedhistoryczne, co potwierdzają prowadzone na tym terenie od wielu lat badania archeologiczne. U schyłku neolitu żył na tych ziemiach lud budujący monumentalne grobowce, których pozostałości odkryto w położonych koło Kazimierzy Wielkiej Słonowicach. Kolejne wzmianki pojawiające się w źródłach historycznych mówią o wsiach: Broniszów i Zagórzyce. Pierwszy raz nazwa Kazimierza Wielka, a dokładnie Cazimiria pojawia się w 1320 roku (za panowania króla Władysława Łokietka). Właścicielami Kazimierzy Wielkiej na przełomie XIV i XV wieku byli Kazimierscy vel Kazimirscy, a nazwa miejscowości niewątpliwie pochodzi od imienia „Kazimir“. Przez wieki właścicielami Kazimierzy Wielkiej byli najpierw rycerze, a następnie szlachta (aż do roku 1945). Miejscowość należała do rodzin: Lubomirskich, Waszczyckich i Łetowskich, a od końca XVIII wieku do rodziny Łubieńskich.
W 1845 roku hrabia Kazimierz Łubieński wybudował jedną z pierwszych cukrowni na ziemiach polskich będących pod zaborami. To właśnie powstanie tego zakładu było jednym z najważniejszych czynników miastotwórczych, chociaż nadanie praw miejskich nastąpiło znacznie później. Intensywny rozwój przypada na koniec XIX wieku, kiedy to cukrownia staje się Towarzystwem Akcyjnym Fabryk Cukru i Rafinerii Łubna i Szreniawa w Kazimierzy Wielkiej. Od końca XVIII wieku aż do początków XX wieku powstają najbardziej charakterystyczne dla miasta budynki: dwór wzniesiony w latach 1752-1755, główny korpus zakładu (obecnie odrestaurowywany), budynki mieszkalne wraz ze stylową basztą, stylowy pałac Lacon zaprojektowany przez architekta krakowskiego Tadeusza Styjeńskiego. Kazimierza Wielka do roku 1919 znajdowała się w granicach województwa małopolskiego, była siedzibą parafii i dekanatu, następnie została włączona w granice województwa świętokrzyskiego. Aż do końca lat 50-tych XX wieku Kazimierza Wielka była wsią folwarczną i osadą fabryczną, a od 1956 roku siedzibą powiatu. Prawa miejskie uzyskała w 1959 roku.
Pierwsza biblioteka publiczna na terenie gminy Kazimierza Wielka rozpoczęła działalność w czasie I wojny światowej wraz z utworzeniem Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Henryka Sienkiewicza. Księgozbiór liczył około 300 tytułów i pochodził z darów. Za wypożyczanie książek pobierano opłaty w wysokości 10 groszy. Książki kupowano dzięki składkom wpłacanym przez członków Towarzystwa, a także dzięki zyskom z organizowanych imprez (loterii fantowych, zabaw tanecznych i sylwestrowych). Rolę bibliotekarzy społecznie pełnili: Saturnin Ziółkowski (urzędnik), Antoni Kaciński (kupiec) i Antoni Rusiecki (nauczyciel). Biblioteka funkcjonowała przez cały okres międzywojenny, aż do roku 1939 roku, kiedy cały księgozbiór przekazano na przechowanie członkom Towarzystwa oraz przyjaciołom biblioteki. Gminną Bibliotekę Publiczną w Kazimierzy Wielkiej powołała Gminna Rada Narodowa w 1949 roku. W pierwszej połowie lat 50-tych XX wieku sieć biblioteczną tworzyła Biblioteka w Kazimierzy Wielkiej i 9 punktów bibliotecznych zlokalizowanych w okolicznych wsiach. W bibliotece pracowało ogółem 13 osób. W 1956 roku, w związku z utworzeniem powiatu ranga biblioteki została podniesiona do powiatowej. W latach 1959-1975 funkcjonowała pod nazwą Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna. Biblioteka objęła opieką merytoryczną dwie biblioteki miejskie oraz dwanaście bibliotek gromadzkich. Po likwidacji powiatów w 1975 roku zmieniono nazwę na Miejską i Gminną Biblioteką Publiczną.
Od 1949 r. Biblioteka kilkakrotnie zmieniała siedzibę. Były to kolejno lokale przy ul. Sienkiewicza (dom W. Wójcika), nieistniejący już dom dyrektorów Cukrowni obok Samorządowej Szkoły Podstawowej Nr 1, Powiatowy Dom Kultury, dzisiejszy Dworek Niedzieli.
Dzięki staraniom Andrzeja Bieniasa, ówczesnego dyrektora biblioteki, władz miasta i gminy, dyrekcji Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach oraz Spółdzielni Mieszkaniowej, w latach 80-tych kielecka firma Inwest Projekt opracowała projekt biblioteki. Wykonania podjęło się Buskie Przedsiębiorstwo Budowlane. Jesienią 1988 roku przy ul. Kolejowej 17 rozpoczęto prace. Budowa przeciągała się w czasie, trwała z przerwami 4 lata i dopiero 1 grudnia 1992 roku burmistrz Adam Bodzioch uroczyście przeciął wstęgę i dokonał otwarcia obiektu. Wraz ze zmianą siedziby biblioteki, dokonano jej włączenia do powołanego Kazimierskiego Ośrodka Kultury. Był to trudny czas ze względu na ograniczone środki finansowe na działalność biblioteczną.
Bardzo ważnym w historii instytucji okazał się 2001 rok. 1 marca Biblioteka została wyłączona ze struktur KOK i wpisana do rejestru instytucji kultury pod nazwą Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna, a w maju na mocy porozumienia zarządów Miasta i Gminy oraz Powiatu została Powiatową i Miejską Biblioteką Publiczną. 21 kwietnia 2005 roku Rada Miejska, przychylając się do wniosku dyrektora oraz pracowników biblioteki, podjęła uchwałę o nadaniu Bibliotece imienia Mikołaja Reja. Od sierpnia 2012 roku Biblioteka funkcjonuje pod nazwą Miejsko-Gminna i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Mikołaja Reja w Kazimierzy Wielkiej. Biblioteka główna i filia znajdują się w jednym obiekcie. W latach 2012 – 2014 większość pomieszczeń została wyremontowana i dostosowana do potrzeb użytkowników, a dzięki udziałowi w projekcie „Kierunek: biblioteka” placówka otrzymała nowy atrakcyjny wygląd. Biblioteka główna to wypożyczalnia dla dorosłych, czytelnia oraz pracownia komputerowa. Filia dla Dzieci i Młodzieży to dwa pomieszczenia w których funkcjonuje wypożyczalnia, czytelnia oraz sala zabaw dla czytelników w wieku od 0 do 5 lat która jest również miejscem spotkań Reyowych Smyków. W budynku biblioteki znajdują się także pomieszczenia administracyjne oraz hol, który pełni funkcję Sali wystawowej. W każdej placówce znajdują się komputery dla użytkowników z bezpłatnym dostępem do Internetu, można w nich także za darmo skorzystać z WiFi. Wszystkie procesy biblioteczne w filii są skomputeryzowane, a w bibliotece głównej zaplanowano zakończenie komputeryzacji na przełom roku 2016 /2017.
Biblioteka dysponuje różnorodnymi zbiorami (prawie 40 tys. jedn. inw.), w tym znaczną część stanowi księgozbiór, który uzupełniany jest pod kątem potrzeb czytelniczych. Rozpoczęliśmy także gromadzenie i udostępnianie audiobooków, filmów oraz gier planszowych. Od czerwca 2015 roku czytelnicy otrzymują plastikowe karty czytelnika. Dzięki nim mogą nieodpłatnie wypożyczać zbiory, uczestniczyć kursach, szkoleniach, zajęciach grup zabawowych. Na karcie umieszczone są dane kontaktowe biblioteki, numery telefonów i adresy email służące do prolongowania terminu zwrotu wypożyczonych materiałów bibliotecznych. Karta zawiera także kod kreskowy (indywidualny dla każdego czytelnika) oraz numer czytelnika. To dzięki temu numerowi możliwa jest rejestracja w portalu: SZUKAM KSIĄŻKI. Logując się na portalu czytelnicy uzyskują dostęp z domu do swojego konta, za pomocą którego mogą, np. sprawdzić listę wypożyczonych zbiorów, sprawdzić termin ich zwrotu, przejrzeć historię swoich wypożyczeń, przeszukać katalogi on-line naszej biblioteki, a także zarezerwować książki (każdy zarezerwowany egzemplarz czeka na czytelnika przez 48 godzin).
Od 2015 roku osoby posiadające kartę biblioteczną dodatkowo mogą bezpłatnie korzystać z dostępu do portalu Ibuk Libra, a od 2020 roku czytelnicy mogą również pobierać kody Legimi.
Wydarzenia cyklicznie organizowane w Bibliotece:
– Dyskusyjne Kluby Książki (dla dorosłych od 2007 – )
– REYADA (2010 – )
– Narodowe Czytanie (2013 – )
– Spotkania z regionalistami (2013-2014)
– Ogólnopolski Tydzień Bibliotek (2013- )
– Ogólnopolski Tydzień Głośnego Czytania (2011 – )
– Ferie i wakacje dla dzieci w Filii dla Dzieci i Młodzieży (2011 – )
Od 2007 roku przy Bibliotece działa Dyskusyjny Klub Książki. Członkowie DKK przy “Dobrej Książce i Kawie” co najmniej 10 razy w roku spotykają się,by wymienić się uwagami o przeczytanych książkach. Spotkania odbywają się od stycznia do czerwca oraz od września do grudnia – jedno w każdym miesiącu. Moderatorem spotkań przez pierwsze 10 lat był Adam Bienias, od września 2018 roku funkcję tą pełni Barbara Janasik.
Biblioteka to miejsce spotkań mieszkańcy gminy z literatami i innymi twórcami.
W bibliotece gościli m.in.:
Julian Kawalec,
Katarzyna Grochola,
Mieczysław Czuma i Leszek Mazan,
Stanisław Rogala,
Ryszard Miernik,
Ewa Owsiany,
Jacek Dehnel,
Izabela Sowa,
Marek Krajewski,
Szymon Hołownia,
Arlena Witt,
Paweł Luty,
Andrzej Grabowski,
Aleksander Hordon,
Hryhorij Chopyk,
Andrzej Piskulak,
Olga Rudnicka,
Maria Ulatowska,
Zdzisław Antolski,
Robert Gong,
Mariusz Kurc,
Zdzisław Kuliś,
Tadeusz Kozioł,
Maria Ulatowska,
Olga Rudnicka,
Elżbieta Bednarczyk,
Stanisław Nyczaj,
Ewa Maria Wojtasik,
Joanna Nawrot,
Adam Smulski,
Jan Grzegorczyk,
Elżbieta Dzikowska,
Arkadiusz Niemirski,
Andrzej Pasławski,
Paulina Koziara,
Józef Belski,
Tadeusz Chudecki,
Roman Czejarek,
Jarosław Kret,
Katarzyna Berenika Miszczuk,
Kazimierz Tischner,
Adam Ochwanowski,
Laura Łącz.
Jesienią 2013 roku zainicjowaliśmy cykl “Spotkania z regionalistami”, na których nasi czytelnicy mają możliwość poznać różnorodnych twórców naszego regionu. W bibliotece organizujemy także promocje książek, np. kieleckiego pisarza i poety Zdzisława Antolskiego – Moje Ponidzie, Stanisława M. Przybyszewskiego – Ziemianie, Pamiętników Rodzinnych Józefa Szmigla oraz Andrzeja Bieniasa i Zdzisława Pilarskiego 350 lat Kazimierskiej Świątyni.
Kazimierza Wielka nie należy to zbyt zamożnych gmin w Polsce, dlatego oferta kulturalna czy edukacyjna dla dzieci nie jest duża. To sprawia, że najmłodsze dzieci nie mają kontaktu z rówieśnikami przed ukończeniem trzeciego roku życia i rozpoczęciem edukacji przedszkolnej. Stąd pomysł spotkań i zabawy w bibliotece najmłodszych mieszkańców Kazimierzy. Od lipca 2014 roku organizujemy spotkania grupy zabawowej REYOWE SMYKI, czyli zajęcia dla dzieci w wieku 0-5 lat, które mieszkają na terenie gminy Kazimierza Wielka i nie są objęte opieką przedszkolną, a także ich opiekunów (np. rodziców, dziadków). Grupa spotyka się raz w tygodniu, (czwartek) w godzinach 10.00-11.30. Mamy o grupie mówią, że jest to bardzo
dobre „przetarcie przed przedszkolem”. Zajęcia prowadzi bibliotekarka Monika Wendel. Zachęceni sukcesem tej grupy od lipca 2015 roku dwa razy w tygodniu prowadzimy zajęcia dla dzieci w wieku od 4 do 11 lat – REYOWE STARSZAKI.
Od 2011 roku Filia dla Dzieci i Młodzieży prowadzi różne działania w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Czytania Dzieciom. Do udziału w akcji co roku włączają się kazimierskie szkoły podstawowe, dwa przedszkola oraz szkoły w Cudzynowicach i Kamieńczycach. W czytelni kazimierskiej biblioteki publicznej przedszkolakom i uczniom klas 0-3 czytali: Zastępca Burmistrza, strażacy, policjanci, weterynarz, prawnik, fizjoterapeuta, kosmetyczka, fryzjerka, pielęgniarka, myśliwy oraz lokalni przedsiębiorcy. W naszej bibliotece akcja trwa 15 dni. Co roku odwiedza nas kilkanaście zorganizowanych grup. Nasi uczestnicy mają także możliwość porozmawiać z zaproszonymi gośćmi o ich pracy i pasjach, uczestniczyć w lekcjach bibliotecznych, wszyscy zapoznają się także z działalnością biblioteki.
W 2015 roku uroczyste podsumowanie akcji odbyło się w drugiej połowie czerwca w Publicznym Przedszkolu Samorządowym „Parkowe Skrzaty” w Kazimierzy Wielkiej. Koordynatorem prowadzonych działań była Monika Wendel, a liderem akcji Nina Turek-Kwiecień. Każdego roku wspierają nas: Polska Sieć Handlowa Paleo, Delikatesy Centrum oraz Pałac Lacon ofiarując słodki poczęstunek dla uczestników.
Udział w projektach
Ograniczone środki na działalność biblioteczną zmusiły nas do poszukiwania możliwości pozyskania dodatkowego wsparcia finansowego, m.in. na realizację działań kulturalno-oświatowych czy modernizację biblioteki. I tak w 2009 roku Biblioteka w Kazimierzy Wielkiej została finalistką I edycji Programu Rozwoju Bibliotek, który polegał na modernizacji bibliotek publicznych. W ramach programu otrzymaliśmy sprzęt IT (m.in. komputery z oprogramowaniem, laptop, projektor z ekranem, urządzenie wielofunkcyjne, drukarkę A3), dzięki czemu powstała czytelnia internetowa, a pracownicy biblioteki uczestniczyli w szkoleniach specjalistycznych i warsztatach, m.in. z planowania rozwoju biblioteki. W ramach konkursu grantowego Aktywna Biblioteka otrzymaliśmy dofinansowanie działania Przygoda z filmem. Projekt był częścią przedsięwzięcia Fundacji Billa i Melindy Gates, w Polsce realizowany był przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.
W 2013 roku Biblioteka realizowała działania w ramach kilku projektów, m.in. w ramach MAM w Bibliotece (MAM = Młodzieżowa Akcja Multimedialna) kielecki dziennikarz Andrzej Piskulak przybliżył dzieciom i młodzieży z Samorządowej Szkoły Podstawowej Nr 3 oraz Publicznego Gimnazjum Samorządowego w Kazimierzy Wielkiej tajniki dziennikarstwa, a także redagowania gazety. Efektem tych warsztatów był pierwszy numer “Gazety bibliotecznej REYówka”. Logo dla naszej gazety zaprojektowała uczennica PGS w Kazimierzy Wielkiej – Aneta Osińska. W październiku i grudniu 2013 roku w ramach projektu “LINK DO PRZYSZŁOŚCI. Młodzi. Internet. Kariera” z kazimierską młodzieżą o zawodach przyszłości rozmawiali Arlena Witt (copywriterka, korektorka, tłumaczka, fotografka i blogerka) oraz Paweł Luty (dziennikarz magazynu „Brief”). Celem projektu było wspieranie młodych ludzi z małych miejscowości w planowaniu ich przyszłości zawodowej. Projekt realizowany był przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego ze środków Microsoft, w ramach inicjatywy YouthSpark oraz Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
W 2014 roku w ramach projektu “Kierunek: biblioteka” powstał projekt wizualizacji zewnętrznej dla Miejsko-Gminnej i Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Mikołaja Reja w Kazimierzy Wielkiej oraz Filii dla Dzieci i Młodzieży który zakładał wprowadzenie jednolitego systemu oznakowania bibliotek. Brązowy napis BIBLIOTEKA na elewacji budynku zastąpiliśmy
kolorem morskim – dzięki czemu dopiero wtedy stał się widoczny. Dodatkowo na elewacji zainstalowano, m.in. gablotę na 18 plakatów A4, tablicę informacyjną z nazwą biblioteki, godzinami otwarcia, a na szybach przyklejono naklejki informujące w której części budynku znajdują się poszczególne agendy biblioteki. Dzięki udziałowi w projekcie biblioteka bardzo zmieniła się zewnętrznie. Budynek nabrał nowych barw i stał się bardziej zauważalny w przestrzeni miasta. Realizacja projektu zachęciła nas do planowania dalszych zmian w wyglądzie biblioteki.
W 2014 roku biblioteka uczestniczyła także w projekcie Narodowego Banku Polskiego i Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego “O finansach w bibliotece”. Projekt realizowany był w ramach edukacji ekonomicznej osób w wieku 50+. W bibliotece przeszkoliliśmy w tym zakresie 29 seniorów. W czasie realizacji zadania dwukrotnie gościliśmy w bibliotece Dyrektora Oddziału Okręgowego Narodowego Banku Polskiego w Kielcach –
Grzegorza Kłaczkiewicza. W kolejnej edycji (2015/2016 r.) przeszkolimy 30 osób, tj. ok. 30% wszystkich uczestników w wojwództwie świętokrzyskim. Zajęcia prowadziły Nina Turek-Kwiecień i Barbara Janasik.
W maju 2016 w ramach projektu edukacyjnego „Jak osiągnąć sukces?” młodzież klas pierwszych kazimierskiego Liceum Ogólnokształcącego oraz Technikum Ekonomicznego w Cudzynowicach poszukiwała odpowiedzi na to pytanie. Zajęcia w partnerskich szkołach poprowadziły bibliotekarki Greta Dzikowska i Joanna Kądziela-Kot. W ramach projektu uczniowie wzięli udział w grze symulacyjnej przygotowanej przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, która miała na celu pokazanie, że sukces życiowy zależy zarówno od sukcesu zawodowego, jak i racjonalnego gospodarowania środkami finansowymi. W trakcie gry młodzież podejmowała m.in. decyzję finansowe, zawodowe, ubezpieczeniowe. Jednym z organizatorów przedsięwzięcia była Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.
Sukcesy biblioteki:
Rok 2015 był dla nas rokiem sukcesów, zostaliśmy nominowani do tytułu „Biblioteki Roku 2014 w województwie świętokrzyskim”, a dyrektor Nina Turek-Kwiecień do tytułu „Bibliotekarza Roku”. W „Rankingu Bibliotek” dziennika „Rzeczpospolita” zadebiutowaliśmy na 189 pozycji w kraju i na 6 w województwie świętokrzyskim. W grudniu 2014 r. w ramach programu „Wizyta za jeden uśmiech” byliśmy gospodarzem wizyty studyjnej bibliotekarzy z województwa świętokrzyskiego i małopolskiego, w czasie której prezentowaliśmy działania grupy zabawowej REYOWE SMYKI.
Wyjątkowy w historii biblioteki okazał się kolejny rok naszej działalności. W konkursie organizowanym przez Samorząd Województwa Świętokrzyskiego, Zarząd Okręgu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Kielcach oraz Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Kielcach, nasza Biblioteka otrzymała tytuł Biblioteka Roku 2015 województwa świętokrzyskiego. Nagrodę odebraliśmy 16 maja 2016 r. na uroczystej gali w Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Natomiast 30 maja na Zamku Królewskim w Warszawie Biblioteka Publiczna im. M. Reja w Kazimierzy Wielkiej oraz władze samorządowe Miasta i Gminy w Kazimierzy Wielkiej otrzymały nagrodę Super Samorząd 2016. Nagroda przyznawana jest przez Fundację im. Stefana Batorego w ramach akcji „Masz głos, masz wybór“. Wyróżnienia przyznawane są grupom, organizacjom oraz instytucjom, które skutecznie ulepszają swoje otoczenie. Podczas trwania akcji biblioteka realizowała ścieżkę „lepsze instytucje“, podejmując działania mające na celu ulepszenie funkcjonowania biblioteki i dopasowanie jej do potrzeb i oczekiwać mieszkańców gminy i powiatu. Diagnoza lokalna obejmowała między innymi ankiety (w wersji papierowej i elektronicznej), tablicę „wypowiedz się”, na której użytkownicy mogli umieszczać kartki z pomysłami do realizacji w kolejnym roku oraz „pytania na sznurku” każda osoba odwiedzająca bibliotekę mogła pisemnie wskazać, należy poprawić w bibliotece lub za co lubi bibliotekę, a następnie umieszczała ją w holu biblioteki na zawieszonym sznurku. Ponadto podczas warsztatów, które zorganizowano w bibliotece, mieszkańcy wskazywali słabe strony biblioteki oraz proponowali, jak poprawić jej funkcjonowanie. Spotkanie poprowadziła Maria Perchuć-Żółtowska oraz Katarzyna Wyrwińska z Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „STOCZNIA”. O sukcesie diagnozy oraz przeprowadzonych warsztatów zadecydowała duża liczba wypełnionych ankiet oraz dobre relacji biblioteki z mieszkańcami. W ramach akcji biblioteka nawiązała bardzo dobre relacje z przedstawicielami władz lokalnych (Burmistrzem, Radą Miejską i Starostą). O nominacji do nagrody Super Samorząd 2016 zadecydowały trzy czynniki: zaangażowanie pracowników biblioteki, wkład mieszkańców Gminy Kazimierza Wielka oraz poparcie ze strony władz samorządowych.
Nasza Biblioteka to miejsce ważne dla gminy Kazimierza Wielka. To miejsce służące mieszkańcom. To nie tylko instytucja zajmująca się gromadzeniem i udostępnianiem zbiorów, ale także centrum kulturalne. Biblioteka jest miejscem zdobywania wiedzy, rozwoju osobistego i integracji lokalnej społeczności w oparciu o zdiagnozowane potrzeby, a także stale podnoszone kompetencje pracowników.
Dyrektorzy biblioteki:
Zygmunt Brzeźnicki
Henryk Blacha (do 1983 r.)
Andrzej Bienias (1983-2012 r.)
Adam Bienias (p.o. dyrektora od kwietnia 2012 r. do kwietnia 2013 r.)
Nina Turek-Kwiecień (od maja 2013 r. do maja 2021 r. )
Greta Dzikowska (od czerwca 2021 r. -)